Cmentarz – nekropolia narodowa w Gdowie

26 lutego 1846 r. gdowski cmentarz był miejscem kaźni krakowskich powstańców.

Obraz Bitwa pod Gdowem

Ten dramatyczny epizod w narodowych dziejach narodu polskiego upamiętnia kopiec i zabytkowy pomnik na jego szczycie. Rewolucja 1846 r. była jedynym powstaniem w czasach rozbiorów, którego nie chciano przechowywać w pamięci. Zwłoki powstańców, ograbione z ubrań, pochowane zostały pośpiesznie w bezimiennych grobach tuż za murem cmentarza. Z czasem psy rozwłóczyły kości z mogiły po okolicy.

Dopiero w dniu 26 lutego 1896 r., po 50 latach od tych wydarzeń, powstał komitet, który zdecydował o usypaniu kopca na zbiorowej mogile 154 poległych powstańców z 1846 r. W 60 rocznicę wydarzeń na kopcu wystawiono pomnik przedstawiający Rachel opłakującą swych synów poległych za Ojczyznę. Pomnik wykonał artysta rzeźbiarz z Bochni Wojciech Samek. Odsłonięcie pomnika nastąpiło 19 sierpnia 1906 r. Wspomniany pomnik ufundowała rodzina dowódcy oddziału Michała Rottermunda. Remont kopca przeprowadzono w 1966 r.